خط تولید آدامس

پیشینهٔ آدامس‌های امروزی به دهه ۱۸۶۰ میلادی بازمی‌گردد، هنگامی که ماده‌ای به نام چیکله (chicle) تولید شد.

در قدیم صمغ به دست آمده از قطران پوست درخت غان را می‌جویده‌اند. پارافین هم یک پایه آدامس رایج دیگر بود، گرچه نمی‌توان آن را تا زمانی که در دهان گرم و مرطوب شود، جوید.

مواد تشکیل دهنده آدامس عبارت اند از پایه آدامس (۳۰٪)، شیرین‌کننده‌ها (۵۹٪)، شیرین‌کننده‌های قوی (۰٫۵٪)، نرم‌کننده‌ها (۲٪)، شیره ذرت (۱۰٪)، طعم‌دهنده‌ها (۴٪)، اجزاء فعال (۵٪) و رنگ‌های غذایی و رنگ‌های خوراکی.

سده‌هاست که از آدامس برای تمیز کردن دهان یا خوشبو کردن تنفس استفاده شده‌است. اولین روش آدامس سازی در سال ۱۸۶۹ (۱۳۵ سال پیش) ابداع شد و ۵۹ سال بعد یعنی در سال ۱۹۲۸، آدامس‌هایی تولید شد که مواد دارویی به آنها اضافه می‌شد تا هنگام جویدن، مصرف کننده آنها را دریافت کند.

امروزه اغلب از شیرین کننده‌های مصنوعی از قبیل ساخارین، آسپارتام، آس سولفام و سیکلامات جهت طعم‌دار کردن آدامس‌ها استفاده می‌شود. مقدار موجود چنین شیرین‌کننده‌هایی در موادی ازقبیل برخی مواد شیرین ازجمله نوشابه‌های رژیمی و آدامس‌ها آنقدر نیست که از حد مجاز بیشتر شود و بنابراین خطری مصرف کنندگان را تهدید نمی‌کند.

آدامس به عنوان یکی از تنقلات جذاب با ویژگی های منحصربه فردش بازار مناسبی را به خود اختصاص داده است. در کشور ما مصرف آدامس بالاست اما متاسفانه تولید داخلی پاسخگوی نیاز بازار نیست و بخش عمده این نیاز از ترکیه تامین می شود.

آدامس‌های ویژه

۱- آدامس نیکوتین دار ۲- آدامس بادکنکی ۳- آدامس‌های حاوی ویتامین‌ها که ویژهٔ کودکان تهیه می‌گردد.

 

ترکیبات آدامس

انواع مختلفي از آدامس ها وجود دارد. شامل : آدامس جويدني ، آدامس بادكنكي و آدامس متفرقه. مانند آدامس جرقه اي، آدامسي كه در وسط آبنبات وجود دارد يا آدامسي كه در وسط آن شيره طعم دار وجود دارد. مانند آدامس اوليپس.

صمغ پایه مصنوعی

صمغ پایه عمدتاٌ پلی مری است که به آن موادی مانند پر کننده ها Texturizers،نرم کننده هاSoftners،امولسیفایرها ،آنتی

اکسیدانها ومواد ضد چسپندگی Anti tacking agent به دندان افزوده می شود.میزان مواد پر کننده صمغ پایه شامل کربنات کلسیم ،کربنات منیزیم و یا سیلیکات منیزیم ( تالک 3 ) ، نباید در انواع جویدنی ، بیشتر از 25 در صد و در انواع بادکنکی ، بیشتر از 38 درصد وزن کل صمغ باشد.

صمغ طبیعی

صمغ طبیعی (سقز) اولئورزینی است که از تنه درخت استحصال ، وسپس ،فرآوری می شود که در ایران از درختی به نام بنه (ون) از خانواده پسته وحشی Pistacia atlantica بدست می آید.میزان کربنات کلسیم در صمغ طبیعی (سقز) نباید بیشتر از یک در صد وزن کل آن باشد.

 

پوشش آدامس

لایهً نازک ،براق وشکننده ای است که می توان انواع آدامس را با آن پوشش داد این پوشش معمولا از شربت شکر یا شیرین کننده ها ،رنگها و طعم دهنده های مجاز ، تغلیظ کننده ها وبراق کننده ها تشکیل می شود.

شکر

همان شکر سفید یا ساکارز

گلوکزمایع

شیرین کننده ها وحجم دهنده های مجاز خوراکی

شیرین کننده هاو حجم دهنده های مورد استفاده برای تولید آدامس عبارتند از : ایزومالت ، سوربیتول ، مانیتول، مالتیتول ، زایلیتول ، لاکتیتول ، ، استویا ، مالتو دکسترین ها ، پلی دکستروز ها ، فروکتو الیگوساکارید ها ، که میزان مصرف آنها با درنظر گرفتن عملیات خوب ساخت 1 می باشد. طبق استاندارد اتحادیه اروپا حد مجاز برخی ازشیرین کننده ها به شرح زیر است :

1 آسه سولفام پتاسیم ، حداکثر 2000 میلی گرم در کیلو گرم

2 آسپارتام ، 5500 میلی گرم در کیلوگرم

3 سوکرالوز، 3000 میلی گرم در کیلو گرم

4 نمک آسپارتام- آسه سولفام، 2000 میلی گرم در کیلو گرم بر حسب آسه سولفام پتاسیم

اسانس های مجاز خوراکی

رنگهای مجاز خوراکی

اسیدهای آلی مجازخوراکی

اسید سیتریک

اسید مالیک

اسید تارتاریک

اسید استیک

اسیدلاکتیک

اسیداسکوربیک

اسید فوماریک

اسیدآلجینیک

اسیدگلوکونیک

تغلیظ کننده های مجازخوراکی

1صمغ های مجاز خوراکی

2 ژلاتین

3 پکتین

4 سدیم کربوکسی متیل سلولز

5 صمغ عربی

نرم کننده های مجاز خوراکی

1 سوربیتول

2 لسیتین

3 روغن هاو چربیهای خوراکی خوراکی مایع

4 گلیسرین

آنتی اکسیدان های مجاز خوراکی

نشاسته خوراکی

براق کننده های مجاز خوراکی

موم کار نوبا

موم زنبور عسل

کاندلیلا

موم میکروکریستالین

پودر دکستروز

 

تركيبات اصلي و اوليه آدامس شامل چهار مورد است :

1. Base آدامس 2. شكر 3. اسانس 4. جلا دهنده

براي توليد آدامس در قدم اول بايد از Base شروع كرد. Base آدامس ماده اي سفت و سفيد رنگ است كه داراي تركيبات مختلفي مي باشد. بيس هايي كه از كشورهاي خارجي وارد مي شود، بايد توسط مسئولين كنترل كيفي آزمايشگاه تست شده و تاييد مي گردد و وارد خط توليد مي گردد. Base داراي اشكال مختلفي مي باشد.

1- Base هاي ورقه اي و ضخيم كه به علت راحت تر بودن استفاده از آن در توليد دستي استفاده مي شود.

2- Base هاي فيتيله اي شكل .

3- Base هايي كه به شكل نخودچي و دايره اي شكل است كه به علت راحت تر بودن توزين و استفاده در صنعت مكانيزه از آن استفاده مي شود.

Base تركيبي است از مواد آلي . يعني تركيبات رزيني . صمغ ( سقز )‌ chickel / موادمعدني ، كه در ايران فقط از كربنات كلسيم استفاده مي شود و در كشورهاي خارجي از پودر كالك استفاده مي شود / و مواد حجم دهنده آدامس يا Filler

مخلوط بالا را در دماي بالا 70_60 درجه حرارت داده داخل ميكسر مي ريزند سپس در قالب مي ريزند تا سرد شود. در اين حالت Base آماده مصرف مي شود. درجه حرارت ميكسر بايد تنظيم شود. اگر Base بيشتر از آن حرارت ببيند خراب شده و اگر كمتر باشد، آب نمي شود.

سپس Base آماده شده ، شكر اسانس و گلوكز را با يكديگر مخلوط مي كنيم. گلوكز استفاده شده باعث نرم كردن آدامس مي شود. براي شيرين كردن آدامس شكر حتما بايد به صورت پودر در بيايد. در غير اين صورت بلورهاي شكر در حين جويدن آدامس ايجاد مشكل خواهد كرد.

مخلوط فوق را 10 تا 15 دقيقه هم مي زنيم و درون دستگاهي به نامExtuder مي ريزيم. اين دستگاه شبيه به چرخ گوشت است. مخلوط از خروجي دستگاه خارج شده و توسط 4 غلطك ضخامت آن تنظيم مي شود. براي آدامس هاي معمولي ضخامت بيشتر و براي آدامس Stick يا تخت ، خمير كاملا نازك مي شود. اين دستگاه مجهز به فلزياب نيز هست. در صورتي كه دستگاه در حين عبور خمير از اين قسمت تشخيص وجود فلز را بدهد، دستگاه از كار افتاده و كارگر آن قسمت از خمير را بريده و از خط خارج مي كند.

خمير آدامس در ادامه توسط تيغه ، برش هاي افقي و عمودي مي خورد و قطعه قطعه تقسيم مي شود. سپس تركيب ورقه اي حاصل را داخل صفحات چوبي قرار مي دهند تا آنها را انتقال دهند. بعد آنها را درون يخچال هايي با درجه حرارت زير 15 درجه به مدت 15- 10 ساعت بسته به شرايط محيطي قرار مي دهند تا سفت شود در اين قسمت مرحله اول به پايان مي رسد.

در مرحله دوم قطعات آماده شده را درون ديگهاي دراژه مي ريزند. اين ديگها ظرفهاي بزرگ چرخاني است كه توسط يك لوله بزرگ ، جريان هوا به درون آن دميده مي شود. علاوه بر آن داخل اين ديگها توپهاي پلاستيكي به اندازه توپ تنيس مي اندازند كه در حين چرخيدن ظرف ،‌ به آدامس ضربه وارد كرده و آنها را از يكديگر جدا كند تا در حين ريختن شربت بر روي آن آدامس ها به يكديگر نچسبد. بعد از جدا سازي تكه هاي آدامس آن را دوباره به سردخانه انتقال مي دهند. براي درست كردن تركيب براق روي آدامس ابتدا آب را به جوش مي آورند و سپس تا حد اشباع شكر را به آن اضافه مي كنند تا قوام پيدا كند. در اين مرحله مهم نيست كه شكر را به صورت پودر در آوريم . چون در آب حل شده و مشكلي ايجاد نمي كند. براي قوام بيشتر به آن پودر CMC) Carboccy Metilen Celulose ) اضافه مي كنيم. اين ماده پودر سفيد رنگي است كه آن را داخل آب جوش مي ريزند تا به شكل ژله در بيايد. سپس آن را به شربت فوق اضافه مي كنند تا شربت غليظ شود. اين ماده همچنين باعث مي شود تا رطوبت درون آدامس حفظ شود. داخل آدامس به تناوب اسانس و CMC مي ريزند تا شربت آماده شود.

بعد از آماده شدن دراژه ها و سرد شدن آدامس بدون جلا و سفيد رنگ است. لذا در هنگام بسته بندي به كاغذ مي چسبد. لذا جلا دهنده استفاده مي كنند. Glasing agent يا جلا دهنده كه به آن پودر كارنوباواكس نيز مي گويند، پودر زرد رنگي است كه براي اين كار استفاده مي كنند. براي سفيد شدن آدامس نيز در آن از دي اكسيد تيتانيوم استفاده مي شود.

بعد از آماده شدن آدامس و جلا دادن ، آن را الك مي كنند تا تكه هاي شكسته جدا شده و براي بسته بندي آماده شود.

ماشین آلات مورد نیاز تولید آدامس

1 – میکسر

2 – اکسترودر

3 – فرم دهی

4 – داژه

5 – سورتینگ

 

1 – میکسر : جهت مخلوط کردن شکر بین آدامس ، اسانس و گلوکز با یکدیگر استفاده می شود این میکسر دوجداره تمام استیل از نوعZ می باشد همراه با ژاکت آب گرم دارای 2 محور که در خلاف یکدیگر با دورهای مختلف حرکت می کنند .

2 – اکسترودر : جهت تزریق مواد مخلوط شده توسط میکسر به دستگاه فرم دهی طراحی شده است که به کمک 2عدد ماردون پر قدرت این عمل انجام می گردد و برای سهولت و بازده بالاتر دستگاه، قسمت خروجی آن دارای المنت می باشد و عرض کار 35 سانتی متر در نظر گرفته شده است .

3 – فرم دهی : مواد خروجی از اکسترودر وارد دستگاه فرم دهی می شود این دستگاه دارای 5 جفت غلطک می باشد که ضخامت آن قابل تنظیم است 3 غلطک ابتدای وظیفه تنظیم ضخامت را دارند و غلطک های انتهایی وظیفه برش و شکل دهی روی محصول را به عهد دارند که هر کدام توسط الکتروگیربکس مجزایی حرکت می کند و سرعت آنها به تنهایی قابل تنظیم است .

4 – دستگاه دراژه : پس از انجام عمل فرم دهی ، آدامس بصورت ورقه ای می باشد برای جدا شدن و لعاب دهی و براق کردن وارد دستگاه دراژه می شود این دستگاه بصورت چرخشی عمل کرده دارای دیگ استیل یا مسی ( با توجه به نیاز مشتری ) می باشد که بوسیله موتورگیربکس مجزا و بسیار کار آمد این عمل انجام می گیرد .

5 – سورتینگ : پس از عمل دراژه امکان چسبیده شدن یا خرد شدن برخی از آدامس های تولیدی وجود دارد جهت جلوگیری از تاخیر در دستگاه بسته بندی و کیفیت محصول بوسیله دستگاه سورتینگ موارد ذکر شده از محصول اصلی خارج می گردد .

 

تشریح فرآیند تولید آدامس

خش اصلی آدامس یک صمغ رزینی یا صمغ آدامس است که رنگ و طعم‌های مختلف: پرتقالی، موزی، شکلاتی، نعناعی و… با افزودن اسانس هر یک از این طعم‌ها به این ماده اصلی به دست آمده است. ماده اصلی آدامس از مواد مختلفی شامل صمغ‌های گیاهی گرفته تا پارافین، موم زنبور عسل، پلی‌اتیلن و پلی‌ونیل استات متغیر است.

 البته صمغ‌های درختان بیشتر در ساختن آدامس‌های اولیه و در واقع در ساخت ابعاد آدامس‌های امروزی استفاده می‌شده است و امروزه بیشتر کارخانجات آدامس‌سازی، از پارافین و موم زنبور عسل و سایر فرآورده‌های سنتتیک در فرمول آدامس خود استفاده می‌کنند. البته فرمول آدامس هر کارخانه‌ای کاملاً سری است و به صورت دقیق ارائه نمی‌شود، گرچه کلیات آن بین کارخانه‌های مختلف مشترک است.

در کاخانجات ساخت آدامس، ابتدا صمغ رزینی اولیه آدامس (ماده اصلی آدامس) در دمای 115 درجه ذوب می‌شود و همان‌ طور که به صورت روان و نرم درآمده است، از یک شبکه سوراخ‌دار عبور داده می‌شود تا ناخالصی‌های آن گرفته شود. سپس این ماده مذاب وارد ظرف‌های بزرگ مخلوط‌کننده می‌شود و در آن‌جا اجزای دیگر آدامس مانند شکر، شیره غلات، مواد رنگی و مواد طعم‌دهنده و نگهدارنده به این مایع افزوده و مخلوط می‌شود.

 این مایع یک‌دست سپس وارد بخش سردتری از دستگاه می‌شود که این قسمت از دستگاه، مواد واردشده را به کمک غلتک و با کاهش حرارت به صورت لایه‌های نازک آدامس در‌می‌آورد و به شکل‌ها و اندازه‌های دلخواه می‌برد. آدامس‌هایی که با غلاف‌های سخت آب‌نباتی پوشیده شده‌اند، باید در لایه‌های ضخیم‌تری تهیه شوند و مراحل ساخت طولانی‌تری هم دارند.

تفاوت آدامس بادكنكي و آدامس هاي معمولي

آدامس بادكنكي يه صورت دراژه در نمي آ‌يد و قالب آن متفاوت است. به علت الاستيسيته بيشتر، آدامس حاي مواد آلي ( صمغ ) بيشتري است. همچنين به آن نرم كننده ديگري نيز مي زنند. يعني گلوكز به تنهايي نمي تواند تا اين اندازه آدامس را نرم كند. در نتيجه به آن سوربيتول و گليسيرين اضافه مي كنند. در آدامس هاي دراژه اسانس و شكر را در دو مرحله اضافه مي كنند. يعني آن را هم به Base اضافه مي كنند هم به پوشش روي آدامس .

ولي براي آدامس بادكنكي فقط در يك مرحله از اسانس و شيرين كننده استفاده مي شود. همچنين به علت نرم بودن زياد خمير، نمي توان آن را توسط غلطك نازك كرد. بلكه آن را درون اكستوتد ريخته و به صورت نوار 50- 40 متري در مي آورند. سپس آن را برش مي زنند و بسته بندي مي كنند.

براي آدامس استيك يا آدامس تخت نيز از همان نرم كننده آدامس بادكنكي استفاده مي كنند تا آدامس كه بسيار نازك است خورد نشود. سپس توسط غلطك بسيار نازك مي شود و برش هاي عمودي مي خورد ( بر خلاف آدامس دراژه )‌ سپس آدامس را به سردخانه انتقال مي دهند و بعد از سرد شدن آن را به صورت طولي تا كرده و با دست جدا مي كنند تا براي بسته بندي آماده شود.

دراژه هاي آماده شده و آدامس هاي استيك درون دستگاهي قرار مي گيرند و بخش هاي شكسته و يا چسبيده به هم آن از يكديگر جدا مي شوند. سپس آن ها درون دستگاه بسته بندي قرار مي دهند. اين دستگاه مي تواند دراژه ها را به صورت بسته هاي 6 تايي در آورد. بعد از آماده شدن ، بسته هاي 6 تايي درون بسته هاي مقوايي قرار گرفته و سلفون به دور آنها كشيده مي شود.

بعد از سلفون كشي نيز آنها را به صورت چند تايي درون كارتن قرار داده و توسط دستگاه كارتن چسب كن خودكار ، كارتن ها را بسته بندي مي شود

Relax : اين آدامس توسط ايزومالت، سوربيتول، زايليتول، مانيتول و آسپارتام شيرين شده است.

Dirol : اين آدامس 32 درصد سوربيتول، 24 درصد مانيتول، 4 درصد زايليتول و مقداري هم آسپارتام دارد.

Orbit : اين آدامس داراي مانيتول، سوربيتول و آسپارتام است.

Extra : اين آدامس داراي مانيتول و سوربيتول است.