مباني فني طراحی کاخانه جات مواد غذایی

قبل از بررسي طرح هاي صنعتي بايد موارد ذيل را مد نظر قرار داد:

برای انجام محاسبات تولید و برآورد ها باید يك نوبت كاري در روز منظور گردد. بيش از يك نوبت كاري بايستي توسط كارشناس فني طرح تاييد گردد.۲۷۰ روز كاري در سال براي يك نوبت كاري در روز منظور گردد.

هر نوبت كاري معادل هشت ساعت مي باشد كه كار مفيد هر نوبت كاري هفت و نيم ساعت مي باشد (نيم ساعت مدت تعويض شيفت برآورد مي شود.) پس از منظور نمودن موارد فوق به اصول محاسبات فني طرح براي سهولت و يكنواختي بررسي طرح ها به ترتيب فرم پرسشنامه جواز تاسيس به شرح ذيل پرداخته مي شود:

زمين

اگر انبار مواد اوليه به صورت فضاي باز باشد جزو سطح زيربنا محاسبه مي شود. اگر براي دپوي مواد به فضاي بيشتري نياز باشد مساحت زمين آن به مساحت زمين افزوده مي گردد.

محوطه سازي

۲-۱- خاكبرداري و تسطيح

مقدار كار خاك برداري و تسطيح مساوي سطح زمين به عمق ۳۰  سانتي متر مي باشد( كه در واقع تقريبا‏ به اندازه ثلث مساحت زمين به واحد متر مكعب عمليات خاكبرداري انجام مي گيرد.)

۲-۲- حصار كشي

ارتفاع معمولي حصار (ديوار ) را ۲ متر در نظر مي گيرند . طول حصار را كه همان محيط زمين مي باشد به روش هاي مختلفي پيش بيني مي كنند كه عبارتند از :

الف – پيش بيني ابعاد زمين در طرح و در نتيجه محاسبه محيط زمين .

ب  – اگر ابعاد زمين پيش بيني نشود جذر مساحت زمين را در  ۴ ضرب مي كنند .

ج  – بهترين روش براي پيش بيني و محاسبه طول ديوار به صورت ذيل مي باشد.

واحد متر  ۳ × جذر دو برابر مساحت كل زمين = طول حصار ( ديوار كشي )

مباني فني طراحی کاخانه جات مواد غذایی

قبل از بررسي طرح هاي صنعتي بايد موارد ذيل را مد نظر قرار داد:

برای انجام محاسبات تولید و برآورد ها باید يك نوبت كاري در روز منظور گردد. بيش از يك نوبت كاري بايستي توسط كارشناس فني طرح تاييد گردد.۲۷۰ روز كاري در سال براي يك نوبت كاري در روز منظور گردد.

هر نوبت كاري معادل هشت ساعت مي باشد كه كار مفيد هر نوبت كاري هفت و نيم ساعت مي باشد (نيم ساعت مدت تعويض شيفت برآورد مي شود.) پس از منظور نمودن موارد فوق به اصول محاسبات فني طرح براي سهولت و يكنواختي بررسي طرح ها به ترتيب فرم پرسشنامه جواز تاسيس به شرح ذيل پرداخته مي شود:

 

۲-۳- آسفالت و پياده روسازي و پاركينگ

با توجه به اينكه اين قسمت از زمين ارتباط مستقيم با نوع تردد داخلي و وسايط نقليه و تعداد پرسنل دارد نظر كارشناس مربوطه مهم مي باشد. ولي در حالت كلي حدود ۲۰%  از مقدار زمين را براي اين مورد در نظر ميگيرند.

فضا ي سبز, روشنايي و غيره

ايجاد فضاي سبز براي آرامش روحي و تجدد اعصاب كاركنان وروشنايي محوطه جهت امنيت محيط كارگاه در شب مورد نياز مي باشد كه معمولا ۱۰ الي ۱۵ درصد مقدار كل زمين پيش بيني مي كنند.

ساختمان سازي

۳-۱- سالن توليد

مساحت سالن توليد با استفاده از تعداد و ابعاد دستگاه هاي مستقر در سالن برآورد مي شود كه براي اين كار , ابتدا ابعاد دستگاه ها از بروشورها و كاتالوگ هاي مربوط به ماشين آلات و تجهيزات استخراج مي شود. سپس با توجه به خصوصيات كاري هر دستگاه , فضاي مورد نياز جهت مواد اوليه (داده) و محصول خروجي (ستانده) دستگاه , قدرت مانور (عمل ) كارگر و يا اپراتور دستگاه , تعميرات و نگهداري و…. برآورده شده, به مساحت خالص دستگاه افزوده مي گردد. حاصل جمع دو مساحت در واقع فضاي مورد نياز هر دستگاه را بيان مي كند. سپس با در نظر گرفتن تعداد دستگاه مورد نياز جمع كل مساحت هر نوع ماشين محاسبه مي گردد. براي كارهاي غيرماشيني و دستي نيز مساحت ميز كار و محوطه مورد نياز به همين صورت محاسبه مي گردد.

حاصل جمع مقادير فوق, مساحت موردنياز ماشين آلات وتجهيزات را تشكيل ميدهد. به منظور تامين مساحت راهروها, طرح توسعه و رعاي مسايل ايمني و بهداشتي و ساير موارد نياز, مساحت ماشين آلات در عدد ۵/۲ ضرب مي شود . اين عدد مساحت كل سالن توليد مي باشد.

لازم است جهت جلوگيري از انجام هزينه اضافي و بروز مشكل احتمالي در برآورد فضاي موردنياز ماشين آلات , تجهيزات و دقت كافي مبذول گردد.

۳-۲- مساحت انبارها

عليرغم حركت هاي اخير صنايع به سوي كاهش موجودي انبار شده, انبارها به عنوان يكي از اركان مهم كارخانجات محسوب مي شوند و در اكثر قريب به اتفاق واحدها غير قابل حذف هستند. لذا در كشورهاي در حال توسعه از جمله ايران كه وضعيت بازارهاي فروش واد ومحصولات داراي نوسانات نسبتا زيادي مي باشد , براي جلوگيري از وقفه هاي توليد , لازم است كه انبارهاي مناسبي در واحد پيش بيني شود. در صنايع روستايي انبارها تنوع زيادي ندارند, زيرا با توجه به حجم نسبتا كم مواد و محصولات , معمولا دو انبار مواد اوليه و محصول تكاپوي نيازهاي واحد را مي نمايد. در بعضي واحدها با توجه به حجم كار ممكن است انبار قطعات نيز پيش بيني شود و يا اينكه اين بخش ها به يك انبار كلي محول شود.

الف – انبار مواد اوليه

مساحت انبار مواد اوليه بسته به نوع مواد اوليه , نقدينگي , سفارش و محصول و مدت انبار كردن و طرز تهيه آن دارد . در نوع مواد اوليه مي توان به قابليت اشتغال , جرم مخصوص , حجم , فساد پذيري و… توجه كرد. مقدار نقدينگي در مقدار تهيه مواد اوليه و در نتيجه مساحت انبار مواد اوليه و در نتيجه مساحت انبار مواد اوليه موثر مي باشد.مدت انبار كردن ناشي از دايمي يا فصلي بودن , داخلي يا خارجي بودن مواد اوليه مي باشد كه اگر مواد اوليه دايمي و داخلي باشد ذخيره آن براي دو ماه محاسبه مي شود ولي اگر فصلي باشد براي  ۶ ماه و اگر خارجي باشد براي ۱۰۰ روز كاري مساحت انبار مواد اوليه محاسبه مي شود كه به طور خلاصه چنين بيان مي شود:

مواد اوليه اگر دايمي و داخلي باشد براي دو ماه محاسبه شود. مواد اوله اگر فصلي باشد براي  ۶ ماه محاسبه شود. مواد اوليه اگر خريد خارجي باشد براي  ۱۰۰ روز كاري (۴)  ماه  محاسبه شود. در محاسبات مساحت انبار مواد اوليه داشتن اطلاعات مربوط به وزن مخصوص , ابعاد ماده اوليه و ارتفاع انبار كدرن ضروري است. در صورت نياز به سردخانه جهت نگهداري مواد اوليه به مساحت انبار اضافه شود.

ب- انبار محصول

انبار محصول براي ذخيره يك ماه محصول محاسبه مي شود. در محاسبه مساحت اين انبار نيز ۲۵% مساحت لازم براي ذخيره محصول جهت راهرو ۲۵% براي حمل و نقل وسايل نقليه به مساحت اوليه افزوده مي شود. ضمنا در محاسبه مساحت انبار اطلاعات به وزن مخصوص , ابعاد محصول و ارتفاع انبار مد نظر قرار گيرد. در صورت نياز به سردخانه جهت نگهداري محصول به مساحت انبار محصول اضافه گردد.

۲-۳- ساختمان اداري و سرويس ها

 ساختمان هاي غذاخوري , نمازخانه , رفاهي , بهداشتي و سرايداري جزو سرويس ها مي باشند.

۲-۴- ساختمان نگهباني

۲-۵- ساير

قسمت ساير بند ساختمان سازي فرم پرسشنامه جواز تاسيس ساختمان تاسيسات برق , آب , سوخت, گرمايش , تعميرگاه و آزمايشگاه مي باشد

ماشين آلات و تجهيزات و وسايل آزمايشگاهي

ماشين آلات تجهيزات و وسايل آزمايشگاهي در واقع شامل ماشين آلات و تجهيزات اصلي فرآيند توليد, تجهيزات آزمايشگاهي و لوازم يدكي ماشين آلات و لوازم مورد نياز تعميرگاه , ابزار آلات كار, قالب ها , ميز كار و ماشين آلات مربوط به سردخانه مواد اوليه و محصول قفسه هاي انبار و … مي باشد . قيمت كليه ماشين آلات داخلي بايد بر اساس تحويل درب كارخانه باشد و قيمت ماشين آلات خارجي بر اساس C&F باشد و كليه هزينه هاي جانبي ماشين آلات خارجي از جمله بيمه , هزينه گمركي و ترخيص, هزينه بازرسي و هزينه نصب و راه اندازي بايد در پرسشنامه برآورد گردد.

تاسيسات

*ضريب همزماني ۸۰% محسوب مي گردد.

۵-۱- برق رساني

در محاسبه برق مورد نياز بايد مجموع توان برق مورد نياز روشنايي , ماشين آلات , تاسيسات و … محاسبه شده و ده درصد به برق ماشين آلات براي تامين بيشترين درخواست برق اضافه گردد. روش محاسبه موارد مذكور به شرح ذيل مي باشد:

الف- برق روشنايي ساختمان ها و محوطه

ب – برق ماشين آلات و تجهيزات و وسايل آزمايشگاهي

ميزان برق لازم براي اين قسمت توسط كارشناس و طبق كاتالوگ و دفترچه راهنماي ماشين آلات در نظرگرفته مي شود.

ج- برق تاسيسات

برق مورد نياز تجهيزات تاسيساتي كه شامل ديگ بخار, سختي گير, پمپ ها, سيستم هاي تهويه گرمايش, سرمايش, باسكول, هواي فشرده, فيلترهاي تصفيه, تجهيزات تصفيه پساب و … مي باشد بايد بر اساس نظر كارشناس ابتدا لزوم اين نوع تاسيسات تاييد و سپس طبق دفترجه راهنماي آنها مقدار لازم برآورد شود.

توان برق گرمايش , درتابستان براي سرمايش استفاده مي شود.

د- برق وسايل حمل و نقل

طبق نظر كارشناس ممكن است طرح نياز به وسايل حمل و نقل برقي چون سقفي , انواع مختلف نقاله , مكنده ها و …. داشته باشد كه برق مورد نياز آنها طبق دفترچه راهنما( كاتالوگ ) محاسبه مي شود.

۵-۲- آب رساني

در محاسبه آب مورد نياز طرح بايد مجموع آب مورد نياز واحدهاي مختلف را برآورد نمود. روش برآورد آب به شرح ذيل مي باشد:

ضمنا ذخيره سازي آب براي دو روز مي باشد كه در محاسبه منبع ذخيره به آن  ۲۰% افزوده مي شود. 

الف- آب مصرفي فرآيند توليد :

آب مصرفي فرآيند توليد طبق نظر كارشناسي بوده و جزو اطلاعات ورودي ميباشد. اگر سيستم مجهز به سيستم تصفيه پساب يا فاضلاب مي باشد , بايد آب برگشتي از ميزان آب برآورد شده كاسته گردد.

ب- آب شرب و بهداشتي

ج- آب مورد نياز آبياري فضاي سبز

۵-۳- سوخت رساني

سوخت مورد نياز واحدها و تجهيزات به طور مجزا برآورد و سپس مجموع آنها براي سوخت طرح در نظر گرفته مي شود كه به روش ذيل محاسبه مي شود:

الف – سوخت مصرفي خط توليد

سوخت مصرفي خط توليد بر اساس نظريه كارشناس بوده كه مصرف آن بر حسب متر مكعب بوده و جزو اطلاعات ورودي مي باشد. در صورتي كه مواد مصرفي سوخت ( مثل گازوييل , مازوت , گاز طبيعي , بنزين ) جزو مواد اوليه خط توليد نيز به كار روند بايد مقدار آن به موارد برآورده شده سوخت اضافه گردد.

ب- سوخت وسايل حمل و نقل

به ازاي هر وسيله سواري و وانت  ۳۰ ليتر در روز فرض شود. براي ليفتراك گازوييلي ۳۰ ليتر و براي كاميون ,

ج – سوخت مصرفي گرمايش

گرمايش براي سالن توليد, ساختمان اداري, نگهباني, رفاهي, بهداشتي و آزمايشگاه منظور مي گردد و براي سالن هاي مواد اوليه, محصول و لوازم يدكي, ساختمان تاسيسات برق , آب و تصفيه خانه گرمايش منظوره نمي گردد.

د – سوخت مصرفي توليد بخار وآب داغ و روغن داغ

ﻫ – ساير

ساير مصارف سوخت براساس نظريه كارشناس منظور مي گردد.

۵-۴- وسايل گرمايش و سرمايش

به ازاي هر…….مربع يك دستگاه بخاري صنعتي

به ازاي هر …….. مربع سالن توليد يك دستگاه كولر آبي ۶۰۰۰

به ازاي هر …….. مربع ساختمان يك دستگاه كولر آبي ۴۰۰۰

به ازاي هر …….. مربع ساختمان يك دستگاه كولر گازي

در صورت استفاده از برج هاي خنك كننده از كولر استفاده نمي شود

براي انبارها سيستم گرمايش و سرمايش در نظر گرفته نمي شود مگر اينكه طبق نظر كارشناس باشد.

۵-۵- وسايل حفاظتي و ايمني

اكثر اين موارد طبق نظر كارشناس بايد منظورگردد .

۵-۶- ساير

با توجه به نظر كارشناس موارد ذيل منظور گردد:

تهويه :

براي سالن توليد به ازاي هر ……. متر مربع يك دستگاه 

باسكول :

هواي فشرده :

براي تهيه هواي فشرده تا فشار  ….. پوند بر اينچ نياز به يك كمپرسور و يك مخزن

تصفيه پساب:

 بر اساس روش هاي هوادهي و احداث حوضچه اعمال مي گردد كه بناي آن جزو بناي تاسيسات مي باشد.

ديگ بخار:

 طبق نظر كارشناس بايد منظورگردد

۶- وسايل حمل و نقل داخل و خارج كارخانه

۷- مواد اوليه و بسته بندي

مواد اوليه و بسته بندي به دو صورت داخلي و خارجي تهيه مي گردد. درصدي نيز به عنوان ضايعات طبق نظر كارشناس برآورده مي شود.

۷-۱- مواد اوليه داخلي

قيمت واحد بايد تحويل درب كارخانه باشد و در غير اينصورت بايد هزينه حمل و نقل نيز منظور گردد. هزينه مورد نياز مواد اوليه بر حسب سال محاسبه شده كه مقدار آن برابر است مقدار مواد اوليه مورد نياز با احتساب ضايعات در قيمت واحد تحويل درب كارخانه .

۷-۲- مواد اوليه خارجي

هزينه مواد اوليه خارجي بايد طبق پيش فاكتور profprma Invoice) ) باشد . نوع قيمت ارايه شده بايد C&F (سي اند اف) يكي از بنادر يا شهرهاي ايران باشد. نبايد ورود مواد اوليه درخواستي ممنوع باشد ( داراي كد صفر از طريق وزارت امور اقتصاد و دارايي نباشد) . هزينه هاي مربوط به بيمه نامه , ترخيص , حمل و نقل داخلي و بازرسي كالا بايد منظور گردد. هزينه مورد نياز مواد اوليه خارجي به صورت ذيل محاسبه مي شود:

هزينه هاي جانبي + (قيمت واحد بر  حسب دلار × مقدار ) = هزينه مواد اوليه خارجي موردنياز

۸- برآورد نيروي انساني

يك واحد توليدي در حالت كلي به نيروهاي زير نياز دارد:

۸-۱- مدير

براي هر واحد توليدي يك مدير ثابت در نظر گرفته شود.

۸-۲- پرسنل توليدي

۸-۳- كاركنان اداري ومالي

۸-۴- پرسنل فني تعميرات و تاسيسات

۸-۵- كاركنان خدمات و كارگر ساده

منابع:

سید مطهری ، سید مهدی ، ارزیابی طرحهای تولیدی ، موسسه مطالعات و پژوهشهای بازراگانی ۱۳۸۲

– نشریه راهنمای تهیه گزارش توجیه طرح ، جلد دوم ، معاونت امور فنی سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور

وزارت صنايع ومعادن

تهیه و تنظیم پروژه های اصول طراحی کارخانه های صنایع غذایی با سرفصل در خواستی شما در اسرع وقت و با بالاترین کیفیت

برای سفارش و اطلاع از چگونگی دریافت با شماره ی زیر تماس حاصل نمایید:

  مهندس سلطانی (09333897229)

بازدیدها: 63