بخش­های مختلف تصفیۀ خانه

1) ایستگاه پمپاژ ورودی فاضلاب

    به علت جریان ثقلی در لوله انتقال فاضلاب از شهر به تصفیه خانه، غالباً لوله در نقطه ورودی به تفصیه خانه نسبت به سطح زمین در گودی قرار می­گیرد.

    فاضلاب همواره دارای یک سری مواد معلق درشت است که باید در انتخاب پمپاژ دقت زیادی گردد.

2) آشغالگیریBaramd scneen

    جهت حذف موادی مانند چوب، شیشه، پارچه، شاخه درختان از این دستگاه استفاده می­گردد که معمولاً از میله­هایی با سطح مقطع کروی به قطر 30- 16 میلی­متر با مقطع مستطیلی با قطر 80- 30 میلی­متر استفاده می­گردد. آشغالگیرها معمولاً به دو صورت دستی و مکانیکی می­باشند که از نوع مکانیکی در تصفیه خانه­های بزرگ که دبی فاضلاب زیاد است، استفاده می­گردد. در تصفیه خانه­های بزرگ با توجه به زیاد بودن حجم آشغال و احتمال آلودگی محیط، آشغالگیر مکانیکی همواره مجهز به چنگال است. تمیز کردن میله­های آشغالگیر، در صورتی که آشغال بیش از حد پشت دستگاه انباشته گردد، انجام می­گیرد تا موتور از کار نیفتد.

    با توجه به فاصله بین میله­ها ، آشغالگیرها به دو نوع طبقه بندی می­شوند:

الف- دهانه تنگ                    ب- دهانه فراخ

    از نوع دهانه تنگ برای جداسازی شاخ و برگ درختان که ظریف­تر است و برای جداسازی تخته چوب، بطری و کاغذ از نوع دهانه فراخ استفاده می­شود.

    در کشورهای صنعتی، آشغالگیر مجهز به دستگاه آشغال خرد کن نیز است تا آشغال­های گرفته شده پس از خرد شدن تبدیل به کود گردد. البته هزینه دستگاه بسیار بالا است و به همین منظور در بسیاری از تصقیه خانه­ها آشغال خرد کن ندارند.(10)

3) حوض دانه گیر Grit removal یا Gnit Chamler

    جهت جداسازی ذرات ماسه، خرده­های شیشه، ذرات فلزی، هسته­های میوه، ذرات ناشی از بارندگی از این حوض استفاده می­گردد. اولین واحدی که عملیات ته نشینی در آن صورت می­گیرد ، این واحد است.

    هدف از احداث آن، جداسازی مواد دانه یا تجزیه ناپذیر معدنی است. جداسازی ذرات بزرگتر یا مساوی
2/0- 1/0 میلی­متر در این بخش صورت می­گیرد. در این حوض طراحی به گونه­ای است که مواد آلی ته نشین نشوند.

جدا سازی دانه­ها به دو روش صورت می­گیرد: کم کردن سرعت حرکت دانه­ها و ثابت نگه داشتن جریان دانه­ها.

    انواع  حوض­های دانه گیر عبارتند از:

الف- حوض دانه گیر کم عمق : از قدیمی ترین حوض­ها می­باشد، سرعت جریان در آنm/s 3/0 .

ب- حوض دانه گیر گود : بر اساس جریان ثقلی کار می­کنند.

ج- حوض دانه گیر دایره­ای (پیشرفته) : بخش ورودی، خروجی، ته نشینی و جداسازی دارند و نسبت به دو مورد قبلی، پیشرفته­تر هستند و در نهایت دارای کانال شستشو و حوض کم عمق می­باشد.

د- حوض دانه گیر با کمک دمیدن هوا : علاوه بر ذرات ریز، روغن و چربی نیز جدا می­گردد.(10)

4) استخر ته نشین اولیهPrimery sedimentation  

    اولین واحد تصفیۀ مکانیکی در این بخش می­باشد که در آن ذرات معلق درشت ته نشین می­گردد. این مواد غالباً دارای منشأ آلی است. بر خلاف آنچه در حوض­های دانه گیر جداسازی می­گردد، در این حوض­ها مواد سبک وزن با سطح نسبتاً زیاد جدا می­شود. لجن حاصله از این حوض ناپایدار و فساد پذیر است (لجن، مواد آلی می­باشد). مدت اقامت در این حوضmin 20- 2 می­باشد.

    اساس ته نشینی در حوض­های اولیه و ثانویه، کوآگولاسیون (ناپایدار و بی بار شدن) و فولاکولاسیون (به هم پیوستن و تشکیل لخته) می­باشد.

    این استخر به شکل دایره­ای یا مستطیل است و ممکن است دارای لجن روب مکانیکی نباشد.(10)

5) استخر هوادهی (تصفیه بیولوژیBiolagical treat ment )

    مهمترین بخش در یک تصفیه خانه است که سبب کاهش بار آلودگی می­گردد. اگر تصفیه مکانیکی در بخش­های مختلف نتواند آلودگی فاضلاب را حذف کند، این کار در این بخش به صورت هوازی یا بی هوازی صورت می­گیرد. در این بخش فعالیت تصفیه هوازی را که در طبیعت به صورت خود بخودی صورت می­گیرد، با کمک باکتری­های هوازی بیشتر می­کنند تا در زمان کمتری تصفیه انجام گیرد. بدین صورت که اکسیژن، مواد غذایی و درجه حرارت مطلوبی را در اختیار فاضلاب و باکتری­ها قرار داده تا فعالیتشان بیشتر شود.

    انواع تصفیه بیولوژیکی (زیستی) عبارتند از:

1- صافی چکنده          2- صافی ماسه ­ای(قدیمی)         3- استخر هوادهی

– استخر هوادهی با کمک لجن فعال : اساس کار بدین صورت است که به شکل مصنوعی هوا را در مجاورت فاضلاب قرار می­دهند تا اکسیژن به صورت محلول در فاضلاب در آمده و موجب زندگی و تکثیر باکتری­ها گردد. هوادهی در این سیستم به شکل زیر است :

الف- دمیدن هوا به درون فاضلاب به کمک لوله­ های حاوی هوای فشرده.

ب- بهم زدن فاضلاب و افزایش سطح تماس توسط پره­ هایی قائم و یا افقی بعد از این استخرها. فاضلاب پس از دریافت اکسیژن و کاهش وارد استخرهای ته نشینی نهایی می­ گردد. ذرات معلق که روی آنها باکتری­های هوازی قرار گرفته با هم لخته ­هایی را تشکیل می­ دهند به نام لجن فعال که بخشی از آن وارد استخر نهایی می­شود و بخشی دیگر از لجن تشکیل شده برای افزایش راندمان مجدداً از استخر ته نشینی ثانویه به درون استخر هوادهی یا Recycle برگشت داده می­ شود که به آن لجن فعال (Active sludge) گویند.

 استخر ته نشین ثانویهSecendry Sedimentation  

    حوض ته نشینی مواد آلی بسیار ریزی است که در فاضلاب معلق است و در آن برگشت نیز انجام می­شود.

    به طور کلی دو نوع لجن داریم :

1- لجن بیولوژیکی که وارد استخر هوادهی می­ شود.

2- لجن ناپایدار که وارد استخر ته نشینی می­ شود.

بخش جانبی فاضلاب:

1- تغلیظ لجن

    استخر ته نشینی اولیه و ثانویه، لجن­های ناپایدار و فساد پذیری دارند که بسیار رقیق است و مستقیماً قابل

خشک شدن می­باشند. به همین دلیل ابتدا در این بخش به روش ثقلی و شیمیایی لجن را غلیظ می­ کنند.

2- هضم لجنTreat ment of sludge or Disgestion of sludge   

    همان تصفیه یا بی بو سازی لجن است که روش بسیار گران قیمتی می­باشد و بسیاری از تصفیه خانه­ها این

سیستم را ندارند. هضم لجن به دو صورت هوازی و بی هوازی صورت می­ گیرد.

3- خشک کردن لجن Drying of dludge

    لجن باید خشک شود، به گونه­ای که از رطوبت 50% به رطوبت 15% و به غلظت 85% برسد و سپس به صورت کود به بازار عرضه شود.

حوض کلرزنیChemical trenal ment

    گاز کلر و یا کلر جامد را در اندازه­ای کوچک حل می­ کنند و سپس به مدت 15 دقیقه داخل فاضلاب قرار می­دهند. متداولترین روش گندزدایی استفاده از کلر است.

    ته استخر را به شکل شیبدار ساخته و یک چاهک را برای جمع آوری لجن در آن قرار می­ دهند.

دریاچه­ های تصفیۀ تکمیلی

    این دریاچه­ ها برای حالتی که قبلاً بخش تصفیه به شکل کلاسیک روی فاضلاب انجام می­ گرفت، به کار گرفته می ­شد. به عبارتی زمانی که عملیات زلال سازی (آشغالگیری و دانه گیری از فاضلاب) انجام می­ گرفت، فاضلاب را به این دریاچه می­ فرستند. عمق این دریاچه 5/1 متر و مدت اقامت برای قسمت زیستی 20- 5 روز است.

1- دریاچۀ تصفیه مقدماتی: این دریاچه پس از تصفیۀ مقدماتی فاضلاب مورد استفاده قرار می­ گیرد.

2- دریاچۀ هوادهیLagon :  در این دریاچه­ ها ، اساس کار دمیدن هوا و هم زدن سیستم است که بدین شکل اکسیژن بهتر در دسترس میکروارگانیسم­ها قرار گرفته و عملیت تصفیه زیستی بهتر انجام می ­گیرد. توان لازم برای این سیستم wat/m3 30-16 می­باشد که 90% آن صرف در هم آمیختن دریاچه می­ گردد.

دریاچه ­های هوازی

    عمق این دریاچه­ ها 5/1- 3/0 متر است. عملیات تصفیه بر اساس فعالیت باکتری­های هوازی و نفوذ نور

خورشید است که سبب رشد گیاهان آبزی و تولید اکسیژن می­شود و حداقل بودن میکروارگانیسم­ های
بی هوازی در این سیستم، سبب عدم تولید بوی ناخوشایند است.

  در استانداردهای بین المللی، فاصله این دریاچه­ها تا شهر حدود 500 متر است، درجۀ حرارت مناسب 20 درجه سانتی­گراد می­ باشد و محصولات جانبی که در این سیستم تولید می­ شوند، گازکربنیک و نیترات­ها هستند.

 دریاچه­ های بی هوازی- هوازی

    عمق آنها معمولاً 5/2- 1/0 متر است. در قسمت رویی تجمع باکتری­های هوازی را داریم و اکسیژن مورد نیاز خود را از طریق هوای اطراف دریاچه و عمل فتوسنتز گیاهان آبزی به دست می­آورد. در قسمت زیری فعالیت­ میکروب­های بی هوازی را داریم که بخش میانی باکتری­های دو زیست با کمک اکسیژن محلول در آب و اکسیژن موجود در مواد آلی عملیات اکسیداسیون احیا را انجام می­دهد. هرچه هوا گرمتر شود، مدت نگهداری افزایش یافته و بار آلودگی بالا می­رود.

 دریاچۀ بی هوازی

    این دریاچه گودالیست با عمق 5- 5/2 متر. اساس کار آن فعالیت میکروارگانیسم­های بی هوازی است. با توجه به این که اکسیژن به عمق فاضلاب راه ندارد، گیاهان رشد نکرده و بوی بد ایجاد می­گردد. البته در صورتی که محیط قلیایی باشد و گاز متان تولید گردد، بوی ناخوشایند نخواهیم داشت. افزایش حرارت، نمک­های محیط را به سمت اسیدی میل می­دهد که ایجاد بوی ناخوشایند می­کنند. تولید لجن در کف این دریاچه در حدی است که جهت تصفیه نیاز به دریاچه­ های هوازی کم با میکروب کم دارد. مدت پر شدن 2روز بوده و فاصله آن تا شهر باید حداقل 5/1 کیلومتر باشد.

 تصفیۀ طبیعی

    زمانی انجام می­شود که فاضلاب به منابع طبیعی مانند رودخانه و یا دریا، به سطح زمین ریخته می­شود و از این طریق به منابع زیر زمینی آب وارد می­گردد.

وارد نمودن فاضلاب در رودخانه

    با توجه به دبی سرعت جریان، میزان تلاطم و درجه حرارت آب، می­توان فاضلاب را وارد رودخانه نمود. البته این کار با توجه به یکسری استانداردهای بین المللی می­باشد که پس از تطبیق با جداول استاندارد می­توان دریافت که فاضلاب می­تواند وارد رودخانه گردد (به چه میزان در روز وارد رودخانه گردد) و آیا این مقدار از فاضلاب قابل تصفیه شدن در سیستم رودخانه است یا خیر؟ (10)

وارد نمودن فاضلاب به دریا

عوامل مؤثر در آن عبارتند از: (10)

1- غلظت دریا

2- دانسیتۀ آب دریا که عمومًا gr/cm3 03/1 می­باشد در حالی که دانسیته فاضلاب gr/cm3 99/0    می­باشد. دیده می­شود که فاضلاب همواره روی سطح آب دریا قرار می­گیرد.

3- جریان باد              4- شدت امواج دریا

وارد نمودن فاضلاب در زمین

1- پخش فاضلاب در سطح زمین

2- پخش فاضلاب در شیارها

3- پخش فاضلاب در شبکۀ آب­های زیر زمینی (10)

وارد نمودن فاضلاب در چاه­ ها

    در بسیاری از کارخانجات لبنیات، فاضلاب وارد چاه می­شود. اساس کار چاه­های جذب کننده فاضلاب آن است که فاضلاب کارخانه همراه با فاضلاب ناشی از بارندگی مخلوط شود و توسط سیستم­های لوله کشی وارد چاه گردد. این چاه می­تواند بسته به میزان فاضلاب در یک کارخانه، یک یا چندد عدد باشد. چاه نسبتاً گود است، پس از ورود فاضلاب به درون چاه، فاضلاب تحت تأثیر میکروارگانیسم­ های بی هوازی هضم شده و حجم مواد معلق کاهش یافته، آب اضافی نیز به درون زمین نفوذ کرده و به آب­های زیر زمینی می­ پیوندد. در نتیجه کار و فعالیت باکتری­ های بی هوازی یکسری گازهای بد بو ایجاد می­شود و از سوی دیگر ته نشین سازی مواد معدنی در کف چاه تعیین کننده حجم مورد نیاز برای چاه خواهد بود.

    قسمت­های مختلف چاه عبارتند از :

1- ورودی فاضلاب به چاه که لوله­ های جمع آوری فاضلاب، فاضلاب را در ظرفی قیفی شکل مانند گلدانی سفالی بدون انتها ریخته تا به قسمت میله چاه هدایت گردد.

2- میله­ای به قطر 8/0 متر که فاضلاب را به قسمت­های نفوذ پذیر منتقل می­سازد.

3- انبار چاه که در لایه­های نفوذ پذیر کنده می­شود.

    این روش ساده­ترین، ارزان­ترین و بی ضررترین روش تصفیۀ طبیعی است و در صورتی که فاضلاب حجم کمی داشته باشد، مناسب خواهد بود. عمق چاه به گونه­ای است که حداکثر تا 20 متر از لایه­های آبرفتی نفوذ پذیر برسد و حداقل 4-3 متر فاصله تا سفره­های آب زیر زمینی داشته باشد. مشکل عمده آن است که در برخی نقاط کشور لایه­ های آب زیر زمینی بالاست، مانند شهرهای اهواز، زابل و مرودشت. در مناطق غرب کشور به دلیل کوهستانی بودن، لایه­های نفوذ پذیر به سختی قابل دسترس هستند. در شهرهای شمالی و ساحلی شمال و جنوب کشور، سطح آب زیر زمین بالاست.(10)

وارد کردن فاضلاب به دریاچه­های طبیعی یا مصنوعی

Lagon     (دریاچه تثبیت فاضلاب): به شکل طبیعی یا مصنوعی گودال­هایی حفر می­شود. یکی از روش­های متداول برای خشک کردن لجن، استفاده از بستر لجن خشک کن است که در باران نیز متداول است. سیستم شنی با پایه­های بتنی است، سیستم به صورت سانتریفیوژی و مکشی هم وجود دارد.(10)

خلاصۀ مطالب مهم راهبردی تصفیه خانۀ شرکت به تک

1. 1. از انتقال آشغال و ذرات بزرگتر از 5 میلی­متر به تصفیه خانه جهت جلوگیری از مشکل انسداد پمپ ­ها بایستی به شکل جدی اجتناب گردد.

 

1. 1. نازل ­های هوادهی بایستی به طور دائم رفع انسداد گردند. فشار هوا در شبکۀ توزیع هوا نبایستی از 45/0 اتمسفر بالاتر باشد، و گرنه مشکلاتی بر عملکرد کمپرسورها وارد خواهد نمود. از جمله می­توان به پارگی تسمه­ها و خرابی بلبرینگ­ ها و خوردگی پره ­ها اشاره نمود. افزایش فشار هوا در نتیجۀ انسداد نازل­ها اتفاق می ­افتد. انسداد نازل­ ها علاوه بر ایجاد مشکل برای کمپرسورها، بر راندمان تصفیه به دلیل کاهش غلظت اکسیژن در مخازن هوادهی تأثیر منفی می­گذارد.

1. 1. برگشت لجن از مخازن رسوب­گیری واحدهای هوادهی به مخرن هوادهی بایستی حداقل هر 2 ساعت یکبار انجام گیرد، در غیر این صورت لجن فعال بی هوازی شده و از فعالیت آن به مقدار قابل توجهی کاسته می ­گردد و بر راندمان تصفیه خانه تأثیر منفی می­گذارد.

 

1. 1. PH فاضلاب در مخازن هوادهی بایستی در محدودۀ 5/8- 5/6 و ترجیحاً 8- 7 حفظ گردد.

 

1. سطح آب در هیچ یک از مخازنی که در آنها فرآیند هوادهی انجام می­گیرد، نبایستی کم­تر از 1 متر نسبت به سطح بالای آنها باشد و در چنین مواقعی بایستی این مخازن از آب یا فاضلاب پر شوند.

بازدیدها: 4