نوشابه هاي انرژي زا ( energy Drinks )

نـوشابـه هــايي هستند كه به منظور افزايش سطح انرژي مصرف كننده تهيه مي گردند. نوشابه‌های انرژی‌زا نوشیدنی‌هایی حاوی مواد گوناگونی مانند کربوهیدراتها (قندها)، ویتامین‌ها، مواد معدنی و مواد محرکی مانند کافئین، تورین (یک اسید آمینه، پیش ساز پروتئین) و گلوکورونولاکتون (یک ماده طبیعی که در بدن از تجزیه قند ساده گلوکز ایجاد می‌شود) هستند. معمولاً مصرف‌کننده پس از مصرف اینگونه نوشابه‌ها انرژی زیادی می‌گیرند.

تركيبات نوشابه هاي انرژي زا:
۱-كافئين(caffeine):نوشابه هاي انرژي زا بطور متوسط

حاوي ۶۰ تا ۸۰ ميلي گرم كافئين ميباشند. نوشابه هــاي
كولا حاوي ۵۰ ميلي گرم و يك فنجان قهوه حاوي ۶۰ تا ۹۰ ميلي گرم كافئين است. كافئين علاوه بر اينكه يك محرك است يك چربي سوز نيز ميباشد. كافئين يك آلكالوئيد است كه در بيش از ۶۰ گياه يافت ميشود. كافئين وقتي در چاي باشد، تئين(thein) و وقتي در گياه گوارانا (guarana) يافت مي شود ، گوارانين(guaranine) ناميده مي گردد. كافئين در گياهان نقش يك آفت كش را دارد و باعث فلج شدن و يا مرگ حشراتي كه از آن تغذيه ميكنند ميشود. كافئين يك محرك سيستم عصبي مركزي است و بطور موقت خواب آلودگي را رفع كرده و فرد را گوش بزنگ ميكند. كافئين يك محرك متابوليك نيز مي باشد. رفع خستگي، افزايش تمركز، اتساع عروق خوني، افزايش ظرفيت عملكرد جسمي و ذهني، افزايش استقامت، ادرار آوري، شل كردن عضلات صاف نايچه ها، افزايش اسيد معده، ساير اثرات كافئين بر روي بدن مي باشند. جالب است بدانيد كه كافئين اثر داروهاي ضد درد كه براي تسكين سردرد تجويز مي شوند را تا ۴۰ درصد افزايش ميدهد. براي آشنايي بيشتر با اثرات كافئين به مقاله مضرات كافئين رجوع كنيد. مصرف كافئين توسط سگ ها، اسب ها و طوطي ها ايجاد مسموميت مي كند، چراكه بدن اين موجودات قادر نيست كافئين را به خوبي متابوليزه كند. مصرف بيش از اندازه كافئين به كافئينيسم(caffeinism) منجر ميگردد. كافئينيسم ايجاد وابستگي به كافئين و علايمي نظير اضطراب، تحريك پذيري، عصبي بودن، انقباض عضلاني، لرزش، بي خوابي، تپش قلب، زخم معده (و ساير زخمهاي گوارشي)، ريفلاكس معده، اختلالات خواب و اختلالات اضطرابي ميكند. علايم محروميت از كافئين شامل سردرد، تحريك پذيري، ناتواني در تمركز، دل درد، اضطراب، تهوع و خواب آلودگي است.

۲-تائورين(taurine):

تائورين يك آمينو اسيد غير ضروري ميباشد. يعني بدن قادر به ساخت آن است. البته استرس، بيماريها، خستگي هاي جسمي وآسيب ها نياز بدن به تائورين را افزايش ميدهد، چراكه بدن در اين شرايط نمي تواند تائورين كافي بسازد. تائورين در بدن نقشهاي بسياري را بعهده دارد. تائورين در ساخت بافت عضلاني نقش دارد. تائورين از اجزاي اصلي صفرا است كه بمنظور هضم چربيها، كنترل كلسترول خون و جذب ويتامينهاي محلول در چربي به آن نياز داريم. تائورين به همراه روي براي سلامتي چشم ها و حس بينايي لازم است. تائورين يك آنتي اكسيدان بوده و همچنين خاصيت سم زدايي از بدن را دارد. تائورين در بدن باعث كاهش فشار خون مي گردد. تائورين براي درمان اضطراب، بيش فعالي، فعاليت ضعيف مغز، صرع و آبرساني به مغز مفيد است. مصرف تائورين موجود در نوشابه هاي انرژي زا باعث تحريك سيستم عصبي، افزايش انرژي، رفع خستگي، نشاط آوري، افزايش استقامت و رفع استرس مي شود. برخي پژوهش ها حاكي از آنست كه مصرف تائورين احتمال مصرف الكل را در مصرف كنندگان افزايش مي دهد.

۳-عصاره گوارانا(guarana):

گوارانا يك گياه منطقه آمريكاي جنوبي است. اين گياه حاوي كافئين، تئوفيلين (theophyline) و تئوبرومين(theobromine) ميباشد. عصاره اين گياه خاصيت محرك سيستم عصبي مركزي، افزايش گوش بزنگي، افزايش انرژي، ادرار آوري و چربي سوزي دارد.

۴-عصاره جين سينگ(ginseng):

يك گياه آسياي شرقي است كه مصرف آن باعث افزايش مقاومت بدن نسبت به استرس، تقويت حافظه، تقويت سيستم ايمني وعصبي، افزايش شادابي، افزايش انرژي، رفع خستگي، تخفيف استرس، كاهش قند خون و كاهش عوارض پيري مي شود. جين سينگ آنتي اكسيدان و ضد سرطان نيز مي باشد. عوارض مصرف زياد آن شامل بي خوابي، تهوع، سردرد، اسهال، خوشي، افزايش و يا كاهش فشار خون، درد در ناحيه پستان، و خونريزي از مهبل مي باشد. اما ميزان جين سينگ در نوشابه هاي انرژي زا كمتر از آنيست كه موجب اين عوارض گردد.

۵-عصاره جينگو بيلوبا(ginko Biloba):

يك گياه بومي كشور چين است كه اثرات مصرف آن شامل بهبود يادگيري و حافظه، بهبود تمركز، بهبود گردش خون، ضد افسردگي، خاصيت آنتي اكسيداني و ضد سرطاني ميباشد.

۶-ال-كارنيتين(l-carnitine):

يك نوع آمينو اسيد كه توسط كبد توليد ميشود. ال كارنيتين در متابوليسم چربيها و سطح انرژي بدن نقش دارد. چربي سوز، رفع كننده خستگي و افزايش دهنده استقامت است.

۷-(glucuronolactine):

يك نوع كربوهيدرات است كه بطور طبيعي از متابوليسم گلوكز در كبد ساخته ميشود. يك محرك بوده و در تقويت حافظه، افزايش تمركز و رفع خستگي مفيد است.

۸-قندها(sugars):

نوشابه هاي انرژي زا حاوي مقادير زيادي از قندهاي طبيعي و يا شيرين كننده هاي مصنوعي ميباشند. از اينرو باعث افزايش سطح انرژي در بدن ميشوند.

۹-متيل زانتين ها (methylxanthines):

يك آلكالوئيد است كه محرك سيستم عصبي است.

۱۰- ويتامين هاي گروه B:

ويتامين هاي گروه B در متابوليسم و افزايش سطح انرژي بدن نقش دارند.

۱۱-اينوسيتول(inositol):

شكلي از ويتامين B است.

۱۲-آنتي اكسيدانها(antioxidanes):

ويتامينهاي C,a,e و سلنيوم به عنوان آنتي اكسيدان ممكن است در نوشابه هاي انرژي زا وجود داشته باشند.

۱۳-كراتين(creatine):

يك اسيد آمينه است كه در بدن انسان در طي سوخت و ساز پروتئين توليد مي شود و انرژي مورد نياز عضلات را تامين ميكند. (در برخي از نوشابه هاي انرژي زا يافت ميشود)

۱۴-طعم دهنده ها و رنگ هاي غذايي.

تفاوت نوشابه هاي ورزشي با انرژي زا:

نوشابه هاي ورزشي(sport Drinks) حاوي الكتروليت ها، قند ها، آب و ساير مواد مغذي ايزوتونيك (با نسبت مشابه در سطح خون بدن) مي باشند كه جهت جايگزين نمودن آب، الكتروليت ها و مواد مغذي از دست رفته ورزشكاران توليد مي شوند. اما قوطي نوشابه هاي انرژي زا عمدتا از كافئين، تائورين و قندها پر شده اند.

برخي از برندهاي نوشابه هاي ورزشي:

Accelerade-powerade-all Sport-gatorade

برخي از برندهاي نوشابه هاي انرژي زا:

Red Bull-red Eye-rockstar-monster-hype-shark-rip It

مضرات مصرف نوشابه هاي انرژي زا:

۱-اعتياد آوري: تركيبات اعتياد آور شامل كافئين و گوارانا ميباشند كه با مصرف طولاني مدت ميتوانند ايجاد وابستگي جسمي كنند. اما از آنجايي كه علايم محروميت از آنها خفيف و تنها ممكن است ايجاد سردرد كنند، اعتياد به نوشابه هاي انرژي زا عمدتاً جنبه رواني دارد.

۲-مصرف زياد نوشابه هاي انرژي زا موجب اسهال، تهوع، استفراغ، دل درد، افزايش گاز روده، و بي خوابي ميشود.

۳-اختلال در الكتروليت هاي بدن، بي نظمي ضربان قلب، افزايش فشار خون، افزايش ضربان قلب (حتي تپش قلب)، كم آبي بدن و بي خوابي ميتوانند اثرات كوتاه مدت آنها باشد.

۴-نوشابه هاي انرژي زا تمام مضرات نوشابه هاي گاز دار را نيز دارند. (به مقاله مضرات نوشابه هاي گازدار رجوع كنيد)

۵-در هم آميختن نوشابه هاي انرژي زا و الكل و يا مصرف همزمان آنها خطرناك است.

– از آنجايي كه الكل يك سركوبگر و نوشابه هاي انرژي زا محرك ميباشند. اثرات محركي نوشابه هاي انرژي زا در ارزيابي و پايش ميزان سرخوشي و غلظت الكل خون شما ايجاد تداخل ميكند. بنابراين ممكن است درصد الكل خون شما بالا رفته باشد، اما از آنجايي كه احساس گوش بزنگي مي كنيد متوجه آن نمي شويد.

– مشروبات الكلي و نوشابه هاي انرژي زا هر دو باعث كم آبي بدن ميگردند. كم آبي متابوليزه شدن الكل را كاهش داده و احتمال بروزمسموميت از الكل را افزايش ميدهد.

-مصرف همزمان نوشابه ها ي انرژي زا و مشروبات الكلي باعث بروز ريتم نامنظم و غير طبيعي قلب ميشود.

اثرات مصرف نوشابه هاي انرژي زا:

به عنوان نمونه اثرات نوشابه هاي (red Bull) توسط سازندگان آن اينچنين آورده شده است:
۱-تحريك متابوليسم.
۲-بهبود وضعيت احساسي(نشاط آوري)
۳-افزايش تمركز و سرعت واكنش.
۴-بهبود و افزايش عملكرد.
۵-افزايش انرژي و رفع خستگي.
۶-تقويت حافظه.

اما توجه داشته باشيد كه همواره تبليغ اينگونه فرآورده ها با چاشني اغراق و بزرگنمايي همراه مي باشد و مسلماً اين نوشابه ها به شما بال نخواهند داد. همچنين بر اساس پژوهش هاي بعمل آمده افزايش انرژي بدنبال مصرف نوشابه هاي انرژي زا تا حدود زيادي نيز جنبه رواني دارد. يعني اين نوشابه ها به عنوان يك دارونما عمل كرده و احساس افزايش انرژي را به مصرف كنندگان القا مي كنند.

نكات مهم در باره مصرف نوشابه هاي انرژي زا:

۱-مصرف آنها را به روزي ۲ قوطي محدود سازيد.
۲-هرگز آنها را با الكل مخلوط ننموده و يا همزمان با الكل مصرف نكنيد.
۳-هنگام فعاليت بدني شديد و ورزش كردن از آنها استفاده نكنيد. چرا كه خاصيت ادرار آوري كافئين و تعريق حين فعاليت جسمي باعث كم آبي بدن ميگردد.
۴-از آنجايي كه مصرف اين نوشابه ها باعث كم آبي بدن مي شود، همراه با آنها آب بنوشيد.
۵-مصرف آنها توسط زنان باردار و شيرده و كودكان توصيه نمي گردد.
به خاطر داشته باشيد كه بهترين نوشيدني، آب ميوه هاي طبيعي مي باشند

بازدیدها: 5