اصول تدوین پروژه و پایان نامه

مقدمه

برای نوشتن یک پایان نامه یا پرژه تحصیلی در یک چهار چوب علمی محقق ناگزیر به رعایت اصولی است که هم نگارش مطلب برای وی آسانتر شود و هم مطالعه آن برای دیگران به سادگی امکان پذیر باشد این اصول سه گانه به شرح ذیل می باشند .

1-     اصول تنظیم و تدوین مطلب

2-     اصول نگارش و نوشتن مطلب

3-     اصول منابع و مآخذ مطلب

اصول تنظیم و تدوین مطلب در پایان نامه ها :
معمولا یک پایان نامه تحصیلی به صورت زیر تنظیم می گردد :
1) صفحه عنوان
2) پیشگفتار و در صورت نیاز تشکر و قدر دانی
3) فهرست مطالب
4) فصل اول – طرح تحقیق
5) فصل دوم –پیشینه تاریخی تحقیق
6) فصل سوم _ روش تحقیق
7) فصل چهارم _ ارائه یافته های تحقیق و تجزیه و تحلیل آن
8) فصل پنجم _ خلاصه تحقیق و ارائه پیشنهادها
9) فهرست منابع و مآخذ
10) پیوست

1-     عنوان تحقیق 

عنوان تحقیق و صفحه اولین صفحه ای است که بیننده با آن واجه می شود و گاه روی جلد پایان نامه را در بر می گیرد و معمولا مشتمل بر اطلاعاتی به صورت ذیل است :
الف) عنوان پایان نامه
ب ) نام کامل استاد راهنما
ج ) نام کامل محقق یا محققین
د ) نام مرکز یا دانشگاهی که پایان نامه در آن تقدیم میگردد .
ذ ) نوع مدرک ( برای مثال : پایان نامه دوره کارشناسی صنایع غذایی وتاریخ ارایه پایان نامه (

2-    پیشگفتار و تشکر و قدر دانی : 

این بخش گر چه از ضروریات نیست ولی گاهی وجود آن لازم است که باشد و این قسمت می تواند شامل اطلاعات مختصر و مفیدی از هدف ، دامنه و وسعت تحقیق باشد که قبل از مطالعه کامل تحقیق به خواننده اطلاعاتی را در اینباره خواهد داد و تصویر و برداشتی از کل تحقیق را برای خواننده روشن میکند . محقق میتواند در پایین پیشگفتار از فرد یا افراد با موسساتی که او را در انجام تحقیقش کمک و راهنمایی کرده اند ، سپاسگزاری کند.

3-     فهرست مطالب:

فهرست مطلب که می تواند شامل یک یا چند صفحه باشد هدفی جز دادن دید و آگاهی از مطالب مندرج در پایان نامه به خواننده ندارد و خواننده را قادر خواهد ساخت به سرعت و دقت و سادگی ، مطلب دلخواه خود در پایان نامه را بیابد .

4-    فصل اول _ طرح تحقیق : 

طرح تحقیق یکی از ارکان اساسی و اصلی پایان نامه است و محقق قبل از آنکه به انجام تحقیق مبادرت ورزد ، باید این فصل را تهیه و تنظیم نماید و به سرعت استاد راهنما و یا هر فرد دیگری که محقق قصد دارد نتایج تحقیق را به او گزارش دهد ، برساند . پس از تایید استاد راهنما محقق موظف است طبق طرح تنظیم شده در پی انجام تحقیق بر آید . مهمترین قسمت های طرح تحقیق عبارتند از :

1-4 عنوان تحقیق ؛ باید شناختی دقیق و روشن از حوزه ی موضوع تحقیق را عرضه دارد و خالی از هرگونه ابهام و پیچیدگی باشد .

2-4 مقدمه یا تاریخچه ای از موضوع تحقیق : در این قسمت مختصری از نظرات و تحقیقات مربوط به موضوع و یا مسایل و مشکلات حل نشده در این حوزه و همچنین توجه و علاقه جامعه به این موضوع اشاره می شود .

3-4 تعریف موضوع تحقیق : در این قسمت محقق موضوع مورد علاقه و یا نیاز احساس شده خود را در حوزه تحقیق بیان می دارد و عوامل موجود در موقیعت را تعریف و تعیین می کند .

4-4 هدف یا هدف های کلی و آرمانی تحقیق : این قسمت باید با جملات مثبت و کلی طرح شود و ازطولانی شدن مطالب پرهیز شود.

5-4 روش انجام تحقیق : در این قسمت پژوهشگر روش کاری خود را بیان میدارد و شیوه های گوناگونی را که در گرد آوری مطالب خود به کار برده ذکر می کند و همچنین اگر روش آماری خاصی را در تهیه و تدوین اطلاعات به کار برده آن شیوه را بیان می کند و بیان آن یکی از ملزومات است .

6-4 اهمیت و ارزش تحقیق : با توجه به تشابه این قسمت از طرح تحقیق با تعریف موضوع تحقیق که در آن محقق نیاز خود را در آگاهی به نتایج مطالعه عنوان می سازد ، در این قسمت منابع شخصی یا علمی که از خاتمه تحقیق به محقق دست می دهد ، بحث می شود .
7-4 تعریف اصتلاحات : در این قسمت محقق باید واژه هایی که ممکن است برای خواننده آشنا نباشد تعریف کند.

8-4  خلاصه فصل ها: در این قسمت خلاصه ای اشاره وار از فصل های آتی آورده می شود تا خواننده بتواند تصویری واضح از دیگر قسمت های پایان نامه در ذهن خود ترسیم کند .
این مطالب میتواند اگر درست بیان شود فصل اول پر باری را برای تحقیق ما محیا سازد !

5-    فصل دوم  تاریخچه و پیشینه تاریخی موضوع تحقیق : 

این فصل حاوی خلاصه ای از مطالعات انجام شده در با ره موضوع تحقیق است این بخش از تحقیق یکی از ارکان اصلی و به تعبیری دیگر یکی از پایه های تحقیق می تواند باشد اگر محقق از پیشینه مطالعاتی تحقیق آگاهی داشته باشد به دنبال موضوعات تکراری نخواهد رفت و حتی می تواند با دلایل و برهان های ریشه دار و با پایه به نقد آثار گذشته بپردازد.

6-    فصل سوم روش تحقیق : 

در این قسمت معمولا به تفصیل در باره مطالبی به قرار ذیل بحث می شود:
الف) روش تحقیق در این قسمت محقق به توضیح و توجیه روش تحقیقی خود می پردازد و انواع مختلف روش های تحقیقی ، هدف و موضوع پژوهشی خود ، مناسب دانسته است می پردازد.
ب) آزمودنی ها در این قسمت محقق به سوالاتی از قبیل :
1) آزمودنی ها شامل چه اشخاص یا آیتم هایی هستند ؟
2) تعداد آزمودنی ها چند تا بود ؟
3) با توجه به موضوع و هدف آیا افراد یا تعداد انتخاب شده مناسب هستند ؟ محقق باید با دلایل و برهان های قاطع این بخش را برای خواننده ثابت کند و بقولی هدف خود را با عمل هماهنگ سازد .
4) نوع گزینش و تقسیم آزمودنیها به چه ترتیب صورت گرفته است ؟ محقق باید به این موضوع اشاره کند که موارد انتخاب شده به چه دلیل منتخب نگارنده بوده است و چرا
5)آزمودنی ها از چه خصوصیات ویژه ای برخوردار هستند ؟ پژوهشگر باید به خوانندگان بگوید که خصوصیات آیتم های انتخابی چه بوده است که او آنها را انتخاب کرده است او باید ویژگی های انتخاب موضوعات مورد بحث خود را برای خواننده مشخص کند

ج) روش جمع آوری اطلاعات : پژوهشگر پس از تعیین روش تحقیق باید روش جمع آوری اطلاعات را برای خواننده بیان کند که می تواند با استفاده از شیوه های مشاهده ، مصاحبه ، میدانی ، پرسشنامه ای وکتابخانه ای و یا حتی اینترنتی باشد .
د)متغیر های مستقل و وابسته : در این قسمت محقق به طور جدا گانه متغیر های متغیر های مستقل و وابسته را تعیین و تعریف می کند و با این کار هم مسیر مطالعه خود را مشخص می سازد و هم برای محقق دیگری این امکان را به وجود می آورد که در صورت تمایل ، بتواند در تحقیق مشابه همین متغیر ها را مورد بررسی قرار دهد .
ذ- روش اماری : در این بخش محقق باید از شیوه آماری بکار رفته در تحقیقش یاد کند و ضمن توصیف روش آماری استفاده شده در تحقیق به وضوح و خارج از هر گونه ابهام و  پیچیدگی فرمول ها و سطوح معنی دار به کار رفته در تحقیق را بیان دارد .

7-    فصل چهارم – یافته ها و تجزیه و تحلیل آنها : 

این فصل در واقع هسته اصلی تحقیق است و احتمالا مشتمل بر بحث های کلامی ، جدول ها ، شکل ها ، نمودارها و نیز تجزیه و تحلیل اطلاعات است .

8-    فصل پنجم – خلاصه تحقیق و پیشنهادها : 

این فصل شامل دو قسمت اصلی ، یکی خلاصه تحقیق و دیگری پیشنهادها ست .

الف- این بخش یکی از مشکلترین بخش های پایان نامه است .

یک خلاصه مناسب ترکیبی از دو نوع اطلاعات است:

1_ اطلاعات و یافته هایی که محقق از تحقیق جاری خویش به دست آورده است .
2_ اطلاعات و یافته هایی که محقق از طریق مطالعه تحقیقات و نوشته های دیگران جمع آوری کرده است و کلا در نوشتن پایان نامه ، رعایت نکات زیر حائز اهمیت است :
الف) ارائه یافته ها و نتایج برجسته به صورت منظم .
ب ) استفاده از یافته های تحقیق جازی برای تایید یا رد فرض های تحقیق
ج ) بکار گیری مطالب مندرج در فصل پیشینه تاریخی در رد یا تایید تحقیق (هرجا که لازم بود) .
پیشنهاد ها :

9-    فهرست منابع و مآخذ :

در این قسمت تمام منابع و مآخذ ، از قبیل کتاب ها ، مقاله ها ، مجله ها ، رساله های چاپ شده و چاپ نشده را به ترتیب حروف الفبای نام فامیل و نویسنده و یا مترجم و به صورت در هم از نظر نوع آنها نوشته می شود .

10-   پیوست :

شامل مطالب و مدارکی است که در درک و فهم خواننده از پایان نامه کمک چندانی نمی کند و می توان از پرسشنامه ها ، آزمون ها ، نامه های نوشته شده به افراد و موسسات و سایر وسایل جمع اوری اطلاعات نام برد.

تهیه و تنظیم : مهندس محسن طاهرسلطانی

بازدیدها: 3